Denkvaardigheden zijn zó cruciaal voor onze Westerse ontwikkeling dat deze niet meer weg te denken zijn uit ons groeimodel van ikbenik. Maar wat zijn eigenlijk denkvaardigheden?

Een leerling is een creatieve denker wanneer hij/zij buiten de gebaande paden kan denken, nieuwe samenhangen ziet en verschillende creatieve technieken kent en kan gebruiken. Een creatieve denker durft risico's te nemen en ziet fouten maken als een leermogelijkheid. Een creatieve leerling heeft een ondernemende en onderzoekende houding. Naast aandacht voor het vernieuwende aspect, besteedt deze leerling ook aandacht aan de toepasbaarheid en de bruikbaarheid van zijn creatieve ideeën binnen een bepaalde context. Het creatieve vermogen van leerlingen wordt het sterkst ontwikkeld in een rijke leeromgeving waarin kinderen gestimuleerd worden om zelf oplossingen te bedenken.

Denkvaardigheden gaan over je vermogen om een probleem of situatie goed in te schatten, er een mening over te geven en een oplossing voor te bedenken. ... Op basis hiervan kun je een oordeel vellen, een standpunt bepalen of een beslissing nemen. Het vermogen dus om nieuwe en/of ongebruikelijke maar toepasbare ideeën voor bestaande vraagstukken te vinden. Onder denkvaardigheden vallen ‘Probleem oplossen’ & ‘Creatief denken’. 

En nu de praktijk…

In groep 5 werd aandacht besteed aan de overstroming in Zuid-Limburg van het afgelopen jaar. Eerst werd met de groep besproken waar Limburg lag, wat er gebeurde en hoe het kon gebeuren. Beelden werden getoond en in de klas werden gesprekjes gevoerd. De les was didactisch prachtig opgebouwd waarbij Directe Instructie helder en strak werd toegepast en zo werd elk kind meegenomen in de problematiek van ‘wateroverlast’.

Nadat inzicht werd gegeven, moesten de kinderen nadenken over het volgende vraagstuk: ‘stel, jij bent burgemeester van Valkenburg. Wat zou jij doen om het water weg te krijgen? Wat zou jij doen om te zorgen dat wateroverlast nooit meer voorkomt?’ Twee vragen waar een oplossing voor moest komen.

In verschillen groepen werd gebrainstormd, werd de vraagstelling van verschillende kanten belicht (de bewoners, de natuur, de omgeving, de toeristen) en werd een oplossing bedacht. Als je zo’n opdracht van verschillende kanten gaat bekijken, gaat beargumenteren en gaat onderzoeken, krijg je de mooiste en creatiefste oplossingen van de denkvaardigheden van kinderen. Gedacht werd aan een grote waterstofzuiger, inzetten van drones om mensen/dieren/inboedel te verplaatsen of het maken van op afstand bestuurbare wolkenmagneten (die water opzuigen en wolken kunnen sturen) om maar een paar voorbeelden te noemen. Schitterende, niet alledaagse oplossingen.

Kinderen kunnen veel meer dan wij denken. Geef hen de kans en ruimte om creatief te denken en oplossingen te verzinnen die anders zijn dan je normaal zou denken. Dat inspireert en geeft energie en dat kan ons onderwijs zo mooi maken om zo het kind te laten groeien in zijn/haar fantasie die misschien ooit werkelijkheid wordt...